خشکی بینی بعد از عمل ممکن است برای بسیاری از افرادی که جراحی بینی انجام داده‌اند پیش بیاید از چند روز تا چند ماه ادامه داشته باشد. این عارضه اغلب نتیجه دستکاری بافت‌های داخلی و کاهش ترشحات عادی درون بینی است. راه‌های ساده‌ای مثل قراردادن دستگاه بخور در اتاق خواب، نوشیدن مایعات، مصرف اسپری‌های نمکی و پمادهای مرطوب‌کننده برای کم کردن خشکی بینی بعد از عمل رایج هستند. اگر بعد از عمل، خشکی بینی خیلی زیاد شود و هم زمان خونریزی شدید یا سردردهای پی‌درپی هم برای بیمار ایجاد شود، باید متخصص را در جریان گذاشت.
دلایل خشکی بینی بعد از عمل
خشکی بینی بعد از عمل رینوپلاستی معمولا به‌دلیل آسیب های ناخواسته به مخاط داخلی بروز می‌کند. مخاط درونی، لایه‌ای مرطوب و نرم است که سطح داخلی مجراهای بینی را می‌پوشاند. حین جراحی، بافت‌های بینی برش‌خورده یا دستکاری می‌شوند. در نتیجه، غدد ترشح‌کننده رطوبت ممکن است دچار اختلال کوتاه‌مدت گردند.
از سوی دیگر، بخیه‌ها، چسب‌ها و ابزارهایی که در دوران ابتدایی نقاهت استفاده می‌شوند، رطوبت درون بینی را کم می‌کنند و فضای خشک در حفره‌های بینی ایجاد می‌شود.عوامل دیگری هم در این موضوع نقش دارند. مثلا داروهای آرام بخش و مسکن که بعد از عمل مصرف می‌گردند، گاهی اثر کاهش دهنده رطوبت دارند.
این اثر می‌تواند خشکی بینی بعد از عمل را شدیدتر کند. حتی قرار گرفتن طولانی در محیط‌های خیلی خشک و بدون رطوبت کافی نیز شرایط را سخت تر خواهد کرد.
علائم مهم خشکی بینی بعد از عمل
افرادی که دچار خشکی بینی بعد از عمل می‌شوند، معمولا نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:
- احساس سوزش و تحریک: کاهش ترشحات بینی باعث تماس مستقیم هوا با جدارهای حساس داخلی می‌شود.
- بروز پوسته‌های ریز یا درشت درون بینی: گاهی این پوسته‌ها خونریزی کمی هم دارند.
- احساس انسداد یا گرفتگی: بعضی افراد با وجود خشک بودن مجرای بینی، تصور می‌کنند هوا سخت عبور می‌کند.
- افت حس بویایی: گاهی تا پایان دوران نقاهت، حس بویایی افت می‌کند.
- احتمال سردردهای زیاد: شعله‌ور شدن التهاب درون حفره‌های سینوسی می‌تواند درد ناحیه صورت را افزایش دهد.
وقتی خشکی بینی بعد از عمل دیده می‌شود، این نشانه‌ها اغلب در چند هفته اول آشکارتر هستند. البته ممکن است در بعضی افراد کوتاه‌تر باشد و در برخی دیگر کمی بیشتر طول بکشد.
مدت زمان ماندگاری خشکی بینی بعد از عمل
مدت ماندگاری خشکی بینی، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بعضی‌ها در همان یکی دو هفته اول آرام‌تر می‌شوند و برخی دیگر چند ماه را با این حالت سپری می‌کنند. میزان برش‌های درونی یا تغییراتی که جراح برای اصلاح تیغه یا کوچک کردن شاخک‌ها انجام داده، در طولانی شدن خشکی موثر است.
هرچه آسیب به مخاط داخلی گسترده‌تر باشد، امکان دارد فرد مدت بیشتری درگیر خشکی بینی بعد از عمل شود. با رعایت مراقبت های بعد از جراحی بینی، بیشتر بیماران طی چند هفته تا حداکثر یکی دو ماه، نشانه‌هایشان کاهش می‌یابد.
روش های پیشگیری از خشکی بینی بعد از عمل
با وجود اینکه خشکی بینی بعد از عمل عادی است، چند اقدام می‌تواند میزان آن را کمتر کند که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم:
مرطوب نگه داشتن فضا
استفاده از دستگاه بخور یا هر وسیله رطوبت‌ساز خانگی کمک می‌کند هوا خشک نماند. تنفس در محیط مرطوب احتمال خشکی مجرای بینی را پایین می‌آورد.
مصرف مایعات زیاد
وقتی بدن دچار کم‌آبی شود، غده‌های مخاطی هم کمتر قادر به تولید رطوبت هستند. نوشیدن مقدار کافی آب و آبمیوه بدون شیرینی افزوده در طول روز، روشی ساده برای پیشگیری از خشکی بینی بعد از عمل محسوب می‌شود.
استفاده درست از اسپری‌های ضداحتقان
برخی اسپری‌های ضد گرفتگی، ترکیباتی دارند که ممکن است خشکی را بیشتر کنند. بهتر است زیر نظر پزشک از نمونه‌هایی استفاده شود که آسیب کمتری به مخاط بینی وارد می‌کنند.
پرهیز از دستکاری زیاد داخل بینی
برخی افراد برای برداشتن پوسته‌های داخل بینی یا پاک‌سازی خون خشک‌شده، مرتب دست درون بینی می‌برند. این کار سبب خراش و خشکی بیشتر می‌شود.
رعایت رژیم غذایی
اگر در رژیم غذایی، سبزیجات، پروتئین و میوه‌های آبدار وجود داشته باشد، بدن در حفظ رطوبت طبیعی بهتر عمل می‌کند.
روش‌های درمان خشکی بینی بعد از عمل
برطرف کردن خشکی بینی بعد از عمل، نیاز به چند راهکار ساده اما مفید دارد:
- اسپری‌ها و قطره‌های نمکی: اسپری سالین یا اصطلاحا قطره‌های نمکی، یکی از پراستفاده‌ترین وسایل برای مقابله با خشکی بینی بعد از عمل هستند. این محصولات، حاوی آب نمک با غلظت کنترل‌شده‌اند و به شستشوی ملایم حفره داخلی بینی کمک می کنند. با تکرار این روش، پوسته‌ها راحت‌تر بیرون می‌آیند و بافت درونی، مرطوب‌تر می‌ماند.
- پمادها یا کرم‌های مرطوب‌کننده: بعضی کرم‌ها که حالت چرب و نرم‌کننده دارند، سطح داخلی بینی را تسکین می‌دهند. در بسیاری از نسخه‌ها، فراورده‌ای مثل وازلین یا پماد ویتامین دار توصیه می‌گردد. این محصولات یک لایه محافظ ایجاد می‌کنند تا خشکی، سوزش و ترک‌خوردگی با شدت کمتری ظاهر شود.
- مرطوب‌سازهای هوا: قرار دادن دستگاه بخور در اتاق خواب، برای افراد با شرایط وخیم بسیار مفید است.
- دوری از داروهای ضد احتقان قوی: در صورتی که پزشک، اسپری ضد احتقان تجویز نکرده باشد، باید از نمونه‌های قوی موجود در بازار پرهیز کرد. داروهای ضداحتقان قوی ممکن است غشای ظریف داخلی را بیش‌ازحد خشک کنند.
- استفاده از روش‌های شستشوی مرتب: شستشو با سرنگ یا فین آرام در کنار محلول‌های نمکی، اغلب باعث خروج خون خشک‌شده و پوسته‌های انباشته می‌شود و تنفس را راحت‌تر می‌نماید.
استفاده از قطره بینی برای رفع خشکی
در مواردی که خشکی بینی بعد از عمل خیلی آزارنده باشد، استفاده از قطره نمکی یا محلول‌های مخصوص مقداری کمک می‌کند. این قطره‌ها اغلب سدیم کلراید رقیق‌شده هستند و التهاب دیواره‌های داخلی را کم می‌کنند.
نحوه مصرف درست آنها هم مهم است:
- بهتر است با زاویه دادن سر به سمت عقب، چند قطره را درون هر سوراخ بینی بریزید.
- برای چند ثانیه همان حالت را حفظ کنید تا مایع پخش شود.
- بعد، آرام سر را پایین بیاورید تا ترشحات اضافی خارج شود یا فرو نرود.
نکته قابل‌توجه این است که پیش از مصرف هر محصول دارویی، نظر پزشک مهم است. گاهی فرمولاسیون قوی یا غیراستاندارد می‌تواند تحریک درون بینی را بیشتر کند.
انواع خشکی بینی
خشکی بینی انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی های خود را دارند. در ادامه به معرفی هر یک از انواع خشکی بینی می‌پردازیم:
خشکی داخلی شدید
در این حالت، فرد ضمن سوزش، گاهی خونریزی مکرر هم دارد. پوسته‌های بزرگ یا چسبنده‌ای شکل می‌گیرد که کندنشان بینی را زخمی می‌کند.
خشکی سطح بیرونی
گاهی سطح پوست بینی نیز حالت پوسته‌پوسته پیدا می‌کند. این حالت در اثر تماس طولانی با چسب‌های بعد از عمل یا پانسمان‌های اطراف بینی به‌وجود می‌آید.
خشکی همراه التهاب سینوس‌ها
در بعضی افراد، التهاب سینوس‌ها هم شدت می‌یابد. مایع در سینوس‌ها کم شده و سردرد و فشار در پیشانی حس می‌شود.
خشکی گذرا
عده‌ای هم خشکی بینی بعد از عمل را تنها در هفته‌های اول تجربه می‌کنند. به محض کاهش تورم درون بینی، این خشکی کاهش می‌یابد.